visualizzare il contenuto principale
Lettere Pastorali

Per na cultura dl cialé permez y dla co-respunsabeltà (LADINO DELLA VAL GARDENA)

Vescul Ivo Muser

Festa de Crist Re, 22 de nuvëmber 2020

Mi bona surans y mi bon fredesc te nosta Diozeja Bulsan-Persenon

Cun chësta lëtra pasturela ulëssi ve mëter a cuer zeche che reverda duc nëus y che me sà de gran mpurtanza. La nutizies ncrescëules da dut l mond de meltratamënc sessuei tla dlieja, de chëi che savon, à rot n tabù, che à curì y scundù massa giut alalongia l patimënt di tuchei y de duc chëi che vivova ntëurvia. Finalmënter an scumencià a ti scuté su ai tuchei de chisc meltratamënc, a ti jì do ala plures purtedes dant, a ejaminé la situazions y tò mesures y pruvedimënc. Finalmënter an ënghe tëut da pert dla dlieja pruvedimënc y mesures plu pesoces contra chëi che ti à fat dl mel a mutans y mutons, a jëunes y jëuni tl ciamp sessuel per pudei i straufé aldo. N ie stac boni de rumpì la forza dl scuté via da canche i tuchei nstësc a scumencià a se lascé audì for plu adaut y da canche nce i mass media a scumencià a publiché for de plu caji de meltratamënt sessuel.

Demez da na cultura dl cialé demez

Tl vaniele de San Giuani iel scrit:“Vo unirëis a cunëscer l’aurità y l’aurità ve deliberà.“ Nëus duc messon se damadé coche la stà cun i valors cristiani n cont de autorità, pudëi, vita sessuela o relazions danter la jënt. Tlo vala de fé n ejam de cuscienza rëidl y radical da pert dla dlieja cun duta si strutures y istituzions. Ma nce da pert da duta la sozietà vala de stravardé la rejons di mëndri y di jëuni. Tlo muessa dlieja y sozietà scumencé cun n dialogh nuef. Zënza ulëi scuender dut chël che ie suzedù tla dlieja ne daussen nia scuté via, che gran pert dla viulënza sessuela contra i mëndri y jëuni suzed tla families, te situazions mparentedes y de ujinanza. Dal’autra pert sons for plu y plu cunfruntei cun viulënza sessuela ti media soziei y tl internet. Perchël vala de bujën de n mudamënt de mentalità radical y uman: Demez da na cultura dl cialé demez y dl nia se ficé ite, de viers de na cultura trasparënta y co-respunsabla.

Chësc ti n và a duc

Ie nviei duc i prevesc, diacons, munighes y patri ti cunvënc, maestres y maestri de religion, pluanies, urganisazions dla dlieja, scoles y cunvic, istituzions y grupes de uni sort a dé n sëni sterch.

Nosta Diozeja uel sensibilisé duc a se giaurì de viers de n dialogh daviert, che l meltratamënt sessuel ne reste nia inant n tabù y posse inant desdrù la vita de persones. Te na campania de informazion y de sensibilisazion uniral spartì ora placac cun la scrita: „Stop al meltratamënt sessuel tl ciamp dla dlieja“. Cun chësc ulëssun arjonjer che duc i caji de meltratamënt de chëi che n à cunescënza segura o de chëi che n suspetea vënie fac al savëi ala „Ombudsstelle“ diozejana. Cun chësta campania uel desmustré nosta Diozeja, che uni forma de meltratamënt y de viulënza và contra la ulentà dl vaniele.

Na priorità per nosta Diozeja

Duc i respunsabli dla dlieja ie cherdei a garantì te si ciamps de atività na scunanza segura ai mëndri y ai jëuni y a duc chëi che sënt l bujën. La Diozeja uel tò na posizion tlera contra uni forma de meltratamënt sessuel y de viulënza. I ufizies dla Diozeja, la urganisazions dla dlieja y i cunvënc dëssa tré ca plu suvënz chësta tematica te si scric y informazions che i manda ncantëur sciche prevenzion contra l meltratamënt y la viulënza. Chësc dëssa nce renfurzé la courage zivila de no scuté via caji de meltratamënt y de nfurmé la „Ombudsstelle“ dla Diozeja.

Nëus duc son co-respunsabli

Papa Franzesch nvieia te si „Scrit al popul de Die“ (2018) duc i cumëmbri dla dlieja a se dé ca che n sibe boni de desdrù per for la cultura dl meltratamënt sessuel. Me deberieda sarons boni - nsci l Papa - de ativé na dinamica che ie bona de mudé chësc cumportamënt.

Ai 18 de nuvëmber iel l „di europeich dla scunanza di mëndri dal sfrutamënt y meltratamënt sessuel“. Ai 20 de nuvëmber iel l di internazionel dla rejons di mëndri. Ie ve nviei a presenté chësta campania de sensibilisazion de nosta Diozeja n dumënia, 22 de nuvëmber dedicheda al Crist Re. Nëus duc son cherdei y co-respunsabli che l vënie a se l dé na cultura che straverda i mëndri y i jëuni da uni forma de meltratamënt sessuel y de viulënza.

La benedescion de Die cumpanie nosc mëndri y nosc jëuni y nëus duc che son respunsabli per ëi. L vaniele dla dumënia de Crist Re dij drët tler: „Dut chël che arëis fat a un de mi mëndri fredesc o mëndra surans, l arëis fat a mi“ (Mt 25,40)

Vosc Vescul
+ Ivo Muser      

Festa de Crist Re, 22 de nuvëmber 2020